معماری برای معلولان

اگر بخواهیم به اختصار کتاب هایی مرتبط با معماری نیز معرفی کنیم شاید خالی از لطف نباشد تا به بخش هایی از
کتاب معماری برای معلولان اثر رابرت جیمز سورنسن اشاره شود (ترجمه فرح حبیب ، راما فیاض).
به نقل از این کتاب در بخش محوطه های داخل ساختمان به ورودی ها اشاره شده است
که در هر نقطه از ساختمان بطور معمول محلی برای ورودی پیش بینی می شود،
بایستی ورودی مناسبی نیز برای معلولان در نظر گرفته شود.
"در عقب" یا ورودی سرویس دهنده مناسب نیست ، زیرا برای استفاده از این ورودیها از مسیر طولانیتری باید گذشت
و تصور غیر قابل قبول ((شهروند درجه دو)) نیز بوجود می آید.
بسیاری از مقررات در مورد ساختمانها وجود حداقل یک ورودی قابل دسترسی معلولان را لازم میداند
در حالیکه بر وجود دو یا تعداد بیشتری خروجی اضطراری تکیه دارند.
بایستی با توجه به رفت و آمدی که فرد به طور معمول دارد
و با توجه به رفت و آمدی که او به طبقات بالا و پایین دارد تعیین شود.
به ورود افراد معلول به ساختمان و خروجشان از آن به هنگام قطع جریان برق (روشنایی و آسانسور) نیز باید توجه شود.
از موارد مهم دیگر :
فضای عبور ، پله، رامپ و آسانسور ، توالت ، حمام با وان ، حمام با دوش و در نهایت در و دسته و وسایل آن می باشد.

در و دسته و وسایل آن:

برای افرادی که محدودیت حرکتی دارند مناسبترین نوع در ، سبکترین و کوچکترین اندازه قابل استفاده آن است.
مثلا، برای استفاده از در گردان ، خصوصیات فوق به این نحو کاربرد خواهد داشت
که در تو خالی و دارای 53 سانتیمتر عرض باشد.
باز کردن درهای عریضتر و سنگینتر که نیروی بیشتری برای بازکردن لازم دارد مشکل است.
در تو پر 122 سانتیمتری بزرگترین اندازه ی دری است که می توان در محلهای قابل دسترسی معلولان بکار برد.
اگر دری با این اندازه و وزن بطور مداوم به توسط افرادی با دشواریهای حرکتی مورد استفاده قرار گیرد
بایستی آن را بر روی بلبرینگ استوار کرد.
باز کردن درهایی که دستگیره های تو رفته دارد و به هنگام باز شدن کاملا به داخل دیوار فرو می رود
برای افرادی که دچار ناتوانی دست و انگشت هستند بسیار مشکل است.
در کنار درهای کشویی خیلی سنگین باید دستگیره هایی وجود داشته باشد
تا به کمک آنها حفظ تعادل برای افراد معلول ، به هنگام باز کردن در ، تامین شود.

اولین ضابطه در مورد انتخاب چنین دستگیره هایی ، قابلیت در دست گرفتن و بکار بردن
آنها توسط اشخاصی است که دستهایشان محدودیت حرکتی دارد.
بطور کلی بهتر است دستگیره همسطح در قرار گیرد و فرو رفته نباشد.
دستگیره در قفسه ها و درهای سبک ، باید به شکل C با طول حداقل ده سانتیمتر یا بیشتر باشد
و ترجیحا یک فضای آزاد بی مانع 3.75 سانتیمتری در جلو داشته باشد.
چنین دستگیره ای به شخص امکان میدهد که بدون نیاز به محکم نگه داشتن دستگیره ، دست خود را در پشت آن بلغزاند.
دستگیره های کوچک و متداولی را که راحت با دست گرفته نمی شوند نباید بکار برد.

چفت و قفل در باید دسته اهرمی داشته باشد تا باز هم نیازی به محکم نگه داشتن آنها نباشد.
دسته های اهرمی چون بدون نیاز به نگه داشتن در دست قابل استفاده است ، برای مکانهای خاص معلولان مناسب است.
آبخوریها ، وسایل گوناگون ، تلفنها و کنترل کننده های دستگاههای مختلف باید چنان جایگزین شده باشد
که برای استفاده از آنها معلول بتواند با صندلی خود در زیر یا پهلویشان قرار گیرد.
ارتفاع کنترل کننده های وسایلی که صندلی چرخدار را میتوان برای دسترسی به آنها در کنارشان قرار داد
میتوان تا 122 سانتیمتر از زمین هم رساند.
کلیدهای برق و سایر کنترل کننده ها باید در محدوده ارتفاعی که در بالا ذکر شد قرار گیرند.

امروزه در بیشتر مقررات توصیه شده است که
از ابزارآلات زبر و قپه ای برای دستگیره درهای منتهی به محوطه های خطرناک استفاده شود.
طراح باید توجه دقیق و خاصی به نصب نشانه ها و هشداردهنده ها برای افراد نابینا داشته باشد
زیرا بی توجهی به این نوع آگاه کننده ها ممکن است عواقب بدی در پیش داشته باشد.
چند نکته ی مهم دیگر از کتاب معماری برای معلولین در مورد دستگیره:

• برای بازکردن در از دستگیره هاییی که مستلزم به کارگرفتن همزمان دو دست است استفاده نکنید.
• از دستگیره های ترکیبی قپه ای- اهرمی استفاده نکنید
  ( فنری که برای دستگیره اهرمی بکار می رود برای دسگیره ی قپه ای بسیار قوی است)
• از دستگیره قپه ای به هر شکل استفاده نکنید
• لولا را در داخل قرار دهید تا در کاملا از فضای عبوری کنار رود.
  با این کار فضای عبوری عریضتر می شود و آسیب حاصل از برخورد صندلی چرخدار به در کاهش میبابد.
• از لولاهای خودکار با محور بالا آمده استفاده نکنید مگر برای درهای بسیار سبک.
• از لولاهایی که پیچ آنها قابل بیرون آوردن است یا قفلهایی که از خارج هم باز می شود
  خصوصا در جایی که اشخاص مبتلا به صرع رفت و آمد دارند استفاده نکنید.
• از دستگیره های فرو رفته استفاده نکنید.
• از دستگیره هایی که در دست گرفتن آنها مشکل است استفاده نکنید.
• از وسیله ای که با دست باز می شود در پایین در استفاده نکنید.
• از چفتهای مغناطیسی استفاده نکنید.
• برای دیواره های کوتاه کنار راه پله ها دستگیره در نظر بگیرید
• و در آخر نرده ها را به شکلی در نظر بگیرید که به راحتی در دست گرفته شود.